Marijke Blommendaal, praktijkmanager en adviseur, geeft tijdens de Dag voor de Praktijkmanager een workshop over het invoeren van ‘positieve gezondheid’. Dit als leidend gedachtengoed voor de patiëntenzorg én uitgangspunt voor de eigen organisatie. Hoe geef je daar in de praktijk vorm aan? En hoe word je een ‘positief gezonde’ organisatie?
Positieve gezondheid is een compleet gedachtegoed met grote gevolgen voor het eigen gedrag, schetst zegt praktijkmanager Marijke Blommendaal. ‘Het vraagt echt om een andere mindset en een andere houding. Dat vergt dat je daarin jezelf meeneemt, want als zorgverlener ben je je eigen instrument. Dat gebeurt nu nog niet of onvoldoende. Iedereen die geïnspireerd is door positieve gezondheid, zegt dat ook. Positieve gezondheid is geen truc.'
‘Iedereen moet ervan overtuigd zijn dat positieve gezondheid bijdraagt aan het verwezenlijken van waar de praktijk voor staat. Voor mij is die kern van dat gedachtegoed: mensen zijn niet een aandoening, maar hebben de mogelijkheid om zelf de regie te nemen. Voor mij gaat het erom dat je je het gedachtengoed eigen maakt, want ik zie vaak dat mensen denken: ”Dat is toch een tool, zo’n spinnenweb? Dat kan ik af en toe uit de kast pakken en dan weer terugleggen?”’
Dag van de Praktijkmanager
Marijke Blommendaal verzorgt tijdens de Dag van de Praktijkmanager een workshop over 'positieve gezondheid' als uitgangspunt voor de praktijk. Kijk hier voor het programma-overzicht van de dag en schrijf je hier in.
Wat is je rol als praktijkmanager bij een ‘positief gezonde’ organisatie worden?
‘Je hebt daarbij ambassadeurs nodig, die commitment aan willen gaan en dat willen omarmen. Fijn is ook als een van de praktijkhouders in die groep zit. Als je een training wilt doen, is mijn advies: ga met z'n allen die training volgen. Doe het incompany met elkaar, dan doe je meteen ook aan teambuilding.’
Wat is een positief gezonde organisatie?
‘Begin met echt luisteren naar je medewerkers. Denk niet meteen in oplossingen. Stap uit je rol als praktijkhouder of praktijkmanager: kijk naar de organisatie en luister welke behoeften er verpakt zitten in het gesprek. Een eerste tip: volg een training verbindende communicatie. De tweede tip is: ga op zoek naar de zingeving bij medewerkers, want zingeving is de sterkst gezondmakende kracht, zoals Machteld Huber zegt. Werk dat als zinvol beleefd wordt, zorgt voor voldoening en bevordert de gezondheid. Heb dus aandacht voor zingeving in het werk. Vraag bijvoorbeeld aan medewerkers: “Wat is voor jou nou belangrijk in het werk?”’
‘Een derde tip: laat medewerkers zelf ook het spinnenweb invullen. Want hoe kun je je patiënten zoiets laten invullen als jehet zelf nog nooit gedaan hebt? Dan zie je hoeveel ruimte je hebt voor vitaliteit en gezondheid en toon je medewerkers hoe ze ermee moeten werken. Daarbij kun je vragen stellen als: hoe was het om het in te vullen? Wat viel je op? Dus dat levert je ook weer interessante inzichten op. Kijk naar de sterke kanten van medewerkers. Ga niet te veel bezig met aan welke doelen ze moeten voordoen, maar ga uit van hun eigen kwaliteiten, om steeds meer een positief gezonde organisatie te worden. Dat gaat over veerkracht, vitaliteit, duurzame inzetbaarheid.’
Hoe ga je dat implementeren als leidinggevende?
‘Als leidinggevende moet je dan een stapje achteruit doen en echt gaan luisteren. Ga niet meer adviseren, maar ga coachen. Ik heb bijvoorbeeld de neiging om in de adviseursrol te schieten en moet dan juist vaker denken: ik ga eens even afwachten. Dat is iets wat je moet leren. Probeer dus niet meteen in oplossingen te denken, maar ook de ander de ruimte te geven. Want mijn oplossing is misschien niet die van de ander.’
Er zijn dus nog wel wat onzekerheden?
‘Positieve gezondheid als denkwijze kan de gezondheid van mensen en ook de gezondheidszorg verbeteren, daarvan ben ik overtuigd. Je mag vertrouwen hebben in het effect van dat het positieve gezondheidsgesprek. Online zijn er prachtige inspirerende voorbeelden van te vinden. Een huisarts in onze praktijk twijfelde aanvankelijk ook of de positieve gezondheidsgesprekken bij een patiënt zouden werken. Toen zij diegene drie weken later terug zag, bleek er toch wel wat veranderd. Het doel is dat de ander in beweging komt en met zijn eigen oplossingen aan de slag gaat. Dat zie je soms niet meteen in het eerste gesprek terug. Patiënten zijn het ook niet gewend, die denken dat de dokter zegt wat hij of zij moet doen. Het is dan ook nodig dat je vertrouwen hebt en zelf echt geïnspireerd bent door het gedachtegoed.’
Je moet er dus wel de tijd voor nemen?
‘Soms zie je de veranderingen direct. Ik hoorde laatst een voorbeeld van een huisarts, waarbij een patiënt binnenkwam en een verwijzing wilde hebben voor de psycholoog. Tijdens het gesprek en bij het invullen van het spinnenweb, kwam ze erop uit dat ze meer wilde bewegen. De patiënt ging weer naar buiten met het telefoonnummer van het zwembad. Dat is dus best een succes en daar hoeven niet altijd meerdere gespreken voor nodig te zijn.’
Wat zijn voor jou inspirerende voorbeelden?
‘De eerste keer dat ik Machteld Huber hoorde, vond ik haar verhaal direct heel inspirerend, zowel haar persoonlijke ervaringen als haar drijfveren om dat ook wetenschappelijk te onderzoeken. Ze legde uit hoe je kunt werken met de zes domeinen, heel concreet en gestructureerd, zodat we er in de bedding van een huisartsenpraktijk, waarin het evidence-based en op richtlijnen gebaseerd moet zijn. Ook huisartsen die al holistisch werken zijn vaak gericht op de oplossing van de klacht. Bij positieve gezondheid ga je nog een stap verder en dan ga je kijken: “Hé, wat kan er dan wel?” Dus niet: “What's wrong with you?” maar “What's right with you?”
‘Dat is zo'n mooie omkering. Als wij dat meer zouden doen in de wereld, of je nou in de huisartsenpraktijk bent, of bij de supermarkt of bij je irritante buurman. Kijk bij je zelf ook eens wat minder naar “What's wrong with me?” en meer naar “What's right with me?” Scholen werken bijvoorbeeld vaak met een rood potlood en dat is niet inspirerend, dat snappen we allemaal. Zelf doen we dat ook de hele tijd. We zijn steeds maar bezig met probleemdenken en met wat fout is. Wat is fout in mezelf, in mijn gezin, in de wereld?’
Betekent werken vanuit positieve gezondheid ook samenwerking met andere partners?
‘Ja, vaak gaat het over samenwerking met andere domeinen. De huisarts wordt ook zorgcoördinator. 60% van wat in de spreekkamer binnenkomt zijn klachten die geen medische oorzaak hebben, maar wel vaak klachten met een sociale of psychosociale oorzaak. Als je bezig bent met positieve gezondheid en dus niet meer de symptomen bestrijdt, betekent het ook dat je die niet meer in je spreekkamer kan oplossen. Je moet dus wel hele goede contacten hebben met samenwerkingspartners, die kunnen begeleiden of iets anders kunnen betekenen.’
‘Denk vooral aan het sociaal domein: positieve gezondheid en ‘Welzijn op recept’ gaan hand in hand. Ook dichterbij heb je samenwerkingspartners zoals fysiotherapie en andere eerstelijnspartners. Positieve gezondheid kan tussen die domeinen ook voor een gemeenschappelijke taal zorgen. Als het gaat over de kwaliteit van leven, kun je dat veel makkelijker adresseren. Dan moet je netwerk en je sociale kaart goed op orde hebben.’
Wat is essentieel als je een positief gezonde organisatie wilt worden?
‘Laten we blijven praten over positieve gezondheid. Het is inmiddels zo’n paraplubegrip geworden, maar het moet geen trucje worden. Vaak denken we dat we het over hetzelfde hebben, maar inmiddels begint het iets statisch te worden. Er zit een hele gedachtewereld achter. Laten we daarom met elkaar in gesprek blijven over wat dat betekent.’
